🌐 1. HTTP / HTTPS (HyperText Transfer Protocol)
-
Kullanım Alanı: Web sitelerine erişim
-
HTTPS: Güvenli sürümüdür (SSL/TLS şifrelemesi içerir).
-
Port: 80 (HTTP), 443 (HTTPS)
-
Örnek: Tarayıcıda bir siteye girdiğinizde devrededir.
📌 Not: HTTPS sayesinde verileriniz şifrelenir ve 3. şahıslar okuyamaz.
✉️ 2. SMTP (Simple Mail Transfer Protocol)
-
Kullanım Alanı: E-posta gönderimi
-
Çalışma Mantığı: E-postaları gönderen sunucudan alıcı sunucuya iletir.
-
Port: 25, 587
📌 Sadece gönderme içindir, alma işlemleri için POP3 veya IMAP gerekir.
📥 3. POP3 (Post Office Protocol v3) / IMAP (Internet Message Access Protocol)
-
Kullanım Alanı: E-posta alma
-
Farkları:
-
POP3: E-postaları indirir ve genelde sunucudan siler.
-
IMAP: E-postalar sunucuda kalır, birden fazla cihazdan erişilebilir.
-
-
Portlar: POP3: 110, IMAP: 143 / SSL ile 993
📌 IMAP, günümüzde mobil ve çoklu cihaz kullanımı nedeniyle daha popülerdir.
🛰️ 4. FTP (File Transfer Protocol)
-
Kullanım Alanı: Dosya gönderimi ve alımı (özellikle sunuculara)
-
Port: 21
-
Güvenlik: Şifrelenmemiştir; SFTP (Secure FTP) gibi güvenli alternatifleri vardır.
📌 Web sitesi dosyaları genellikle FTP ile yüklenir.
📦 5. TCP / UDP (Taşıma Protokolleri)
🔹 TCP (Transmission Control Protocol)
-
Bağlantı kurar, verinin doğru iletildiğinden emin olur.
-
Yavaş ama güvenlidir.
-
Örnek: Web siteleri, e-posta
🔹 UDP (User Datagram Protocol)
-
Bağlantı kurulmaz, veri “atar”.
-
Hızlı ama hatalara duyarsız.
-
Örnek: Online oyunlar, canlı yayınlar
📌 TCP: Güvenli – UDP: Hızlı
🧭 6. IP (Internet Protocol)
-
Verilere hedef adres (IP adresi) ekler.
-
Paketlerin nereye gideceğini belirler.
-
İnternetin temel taşıdır.
-
IPv4 ve IPv6 sürümleri vardır.
📶 7. DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)
-
Ağa bağlanan cihazlara otomatik IP adresi atar.
-
Kullanıcı IP ile uğraşmaz, sistem kendisi verir.
📌 Modeminiz size otomatik IP verdiğinde devrededir.
🔒 8. DNS (Domain Name System)
-
Alan adlarını IP adreslerine çevirir.
-
www.google.com → 142.250.74.14
📌 Web sitesine isimle girmenizi sağlar, numara ezberlemenize gerek kalmaz.
🔐 9. TLS / SSL (Transport Layer Security / Secure Sockets Layer)
-
Veriyi şifreleyerek güvenli iletişim sağlar.
-
HTTPS, IMAPS, SMTPS gibi protokoller TLS üzerinden çalışır.
📌 Veriler ağda başkaları tarafından okunamaz hâle gelir.
🧪 BONUS: ICMP (Internet Control Message Protocol)
-
Ağda hata mesajlarını iletir.
-
Ping komutu ICMP ile çalışır.
-
“Bu adrese ulaşılamıyor” gibi durumları bildirir.
🎯 Özet Tablosu
Protokol | Görev | Port | Açıklama |
---|---|---|---|
HTTP/HTTPS | Web | 80 / 443 | Web sayfası alır |
SMTP | E-posta Gönderimi | 25 / 587 | Mail gönderme |
POP3 / IMAP | E-posta Alımı | 110 / 143 / 993 | Mail alma |
FTP | Dosya Transferi | 21 | Web sunucuya dosya |
TCP / UDP | Veri İletimi | – | Güvenli vs hızlı |
IP | Adresleme | – | Pakete hedef adres ekler |
DHCP | IP Atama | 67 / 68 | Cihaza IP verir |
DNS | İsim - IP çevirisi | 53 | Alan adı çözümler |
TLS / SSL | Güvenlik | – | Veriyi şifreler |
👨💻 Sonuç
Protokoller, bilgisayarların birbirini anlamasını sağlar. Tıpkı insanlar gibi, cihazlar da doğru dilde konuşmalıdır. Hangi uygulama çalışırsa çalışsın, altında bu protokollerden biri görev başındadır.
Yorumlar
Yorum Gönder